بررسی روابط ومناسبات سیاسی، نظامی ، اقتصادی ، فرهنگی سلجوقیان بزرگ با خوارزمشاهیان

بررسی روابط سیاسی، نظامی ، اقتصادی و فرهنگی سلجوقیان بزرگ با خوارزمشاهیان حکومت های سلجوقیان و خوارزمشاهیان، برای سال ها قدرت های برتر سیاسی در جهان اسلام بودند. آنان در صحنه ی فرهنگ و تمدن اسلامی و نیز در جغرافیای سیاسی- اقتصادی جهان اسلام نقش مهمی را ایفا نمودند. هم زمان با این حکومت ها، خلافت عبّاسی پس از یک دوره ی طولانی ضعف و سستی، در پی احیاء قدرت گذشته بود. درگیری عبّاسیان با خلفای فاطمی مصر و دل مشغولی آنان به اسماعیلیان از یک سو و رویارویی با صلیبیان از سوی دیگر، آنان را نیازمند حکومت های ترک شرق جهان اسلام که از نظر مذهبی وابستگی زیادی به آنها داشتند، می نمود. در این زمان بود که ظهور ترکان سلجوقی، خلافت بغداد را از نابودی حتمی نجات داد. اطاعت و فرمانبرداری سلجوقیان در تمام دوره ی حکومتشان نسبت به خلیفه عبّاسی،به استثنای اواخر دوره ی ملکشاه، خلیفه را از جانب آنان آسوده خاطر ساخته بود. اگر چه بیشتر خلفا تحت سلطه ی سلاطین سلجوقی بودند؛ امّا تمایل خلافت به استقلال از زیر یوغ حکمرانان سلجوقی، زمینه ی دخالت خلیفه را در درگیری های درون گروهی سلاجقه فراهم ساخته بود. در برهه ای از حکومت سلاجقه ی بزرگ، نزاع درون خانوادگی میان جانشینان ملکشاه و دخالت خلافت عبّاسی در این درگیری ها، دست دیگر مدعیان قدرت هم چون اتابکان و خوارزمشاهیان و غزها را برای جولان دادن، باز گذاشت. شکل گیری حکومت خوارزمشاهیان در میانه ی مناسبات صلح آمیز با سلاجقه، نقطه عطفی، هم برای خلافت و هم برای حکومت های استقلال طلب بود. روابط گسترده ی سیاسی و نظامی میان سلجوقیان و خوارزمشاهیان، یک دوره پر آشوب و فتنه را در نیمه اول قرن ششم هجری قمری بوجود آورد. این مناسبات در عرصه ی اقتصادی و فرهنگی نیز، متاثر از نوع رابطه ی سیاسی دوستانه یا خصمانه بود؛ امّا درگیری های سیاسی-نظامی تاثیر چشمگیری در روند فرهنگ و اقتصاد ایران آن دوره نداشت. پایان نامه حاضر ضمن تشریح خاستگاه و چگونگی روی کار آمدن این قدرت ها ، به بررسی روابط سیاسی- نظامی، اقتصادی و فرهنگی دو دولت سلجوقی و خوارزمشاهی در محدوده ی سالهای 490 تا 551 هجری قمری می پردازد.